Samenvatting van de lezing ‘Het tienerbrein’ van Aletta Smits
De pubertijd
Het ontstaan van de pubertijd:
De pijnappelklier maakt melatonine. Melatonine onderdrukt de hormonen en geslachtsgroei. Zodra melatonine aanmaak afneemt begint de ontwikkeling van adolescenten. De startfase ligt rond het 9e levensjaar. De prefrontale cortex ontwikkeld tot het 25ste levensjaar.
Deze ontwikkeling is het moment om te leren en eigen vaardigheden te ontwikkelen. Dit is ook het moment voor ouders en volwassenen om los te laten.
Kenmerkend voor de pubertijd/tienertijd:
Tieners hebben een biologisch ander tijdsbesef. Ben je 51 dan is een halfjaar nog geen één procent van je leven. Ben je 13 dan is een halfjaar 4% van je leven.
Een tiener is hierdoor op het nu gericht. Volwassenen kijken vaak naar de lange termijn.
Tieners worden primair sociaal gemotiveerd. Dat houdt in dat ouders niet meer de belangrijkste vormgevers zijn in hun leven. Tieners leren zelf hun vaardigheden ontwikkelen en reacties van vrienden, de klas wordt belangrijker geacht dan die van ouders of een leraar. Dit wordt de basis voor het maken van hun keuzes.
Leuke weetjes:
- Tieners zijn super creatief. Omdat er zoveel oplossingen zijn zien ze niet altijd direct de juiste oplossingen.
- Tieners houden zich niet aan (eenzijdige) afspraken. De motivatie moet komen vanuit sociaal
emotionele belangen. Tandartsbezoek is bv. iets wat makkelijk vergeten wordt omdat het niet direct invloed heeft op hun vriendengroep. - Tieners komen altijd te laat uit bed. Melatonine door de pijnappelklier laat aangemaakt wordt en niet bij zonsopgang afbreekt zoals bij volwassenen. Daardoor is het lastig om ’s ochtends op te staan.
De ontwikkeling in de pubertijd?
1. Lichamelijke en seksueel
Het lichaam begint te groeien. Vaak neus, oren, voeten als eerst. Het onderscheidt tussen jongens en meiden wordt groter door groei van geslachtshormonen en eigenschappen.
2. Doorontwikkeling van de cortex
De cortex groeit van voor naar achter en ontwikkeld in eigen tempo. In de hersenen worden verbindingen gelegd waardoor beoordelingsvermogen, abstracte redeneringen, probleemoplossing, planning, zakelijk sociaal gedrag, zakelijk geheugen en impuls controle ontwikkeld wordt.
3. Persoonlijkheidsontwikkeling
- Hoe ik echt ben.
Er wordt constant gereflecteerd op zichzelf. - Hoe ik doe.
Eerst doen, dan ervaren en misschien nadenken. - Hoe ik voor anderen ben.
Hoe zien anderen mij, bijvoorbeeld op social media.
4. Sociaal emotionele ontwikkeling
In de tienertijd is het lastig emoties af te lezen van gezichtsuitdrukkingen. Daardoor kan het zijn dat ze zeggen dat hun moeder boos is, door een bepaalde gezichtsuitdrukking. Terwijl moeder zegt dat dit helemaal niet zo is. De oorzaak is de ontwikkeling van de spiegelneuronen.
Door het integreren van deze pijlers van de ontwikkeling in de tienertijd, ontstaat de kern van wie je bent. In de tienertijd is dit de ontwikkeling die invloed heeft op hun verdere leven.
Voor volwassenen brengt het de plicht te beseffen welke pijler we aanspreken. Het gedrag zegt niet altijd iets over wie zij zijn.
Omgaan met tieners
- Tieners maken alle conflicten voor het eerst mee. Wij kunnen conflicten herkennen.
We mogen de angel eruit halen en ze soms zelfs even uitlachen. - Ons brein is ontwikkeld naar snelwegen. Bij tieners zijn er nog binnen doorwegen, zijstraten, etc.Daardoor bruist het van creativiteit maar door alle mogelijke verbindingen zijn oplossingen niet altijd direct zichtbaar.
- Afspraken nakomen? Maak ze emotioneel belangrijk. Zoals een ortho bezoek. Zorgt voor rechte tanden, makkelijk schoon te houden, meer kans dat een meisje met je wil zoenen.
- Tieners ontdekken dat ze kunnen discussiëren, dat doen ze graag. Volwassenen moeten zich realiseren dat ze aan het oefenen zijn en dat ze niet persé onze standpunten afwijzen.
- Straf zorgt voor een naar gevoel. Degene die straft is altijd stom. Beloning zorgt voor een geluksmoment in de hersenen.
- Laat tieners ervaren wat consequenties zijn van hun handelen. Zakgeld op? Dan kan je de rest van de week geen lunch kopen en dus niet eten.
- Melatonine zorgt letterlijk voor een andere tijdszone in de puberteit. ’S Ochtends slapen tieners nog. Beweging breekt melatonine af.
