Tieners en Risicogedrag

Tieners kunnen levensgevaarlijke dingen doen, als ze ouder worden vermindert dat gedrag weer. Waar komt dat risicogedrag toch vandaan?

Tieners zijn instaat om kennis en informatie op te nemen en te verwerken, ze zitten wat dat betreft haast op hetzelfde niveau als volwassenen. Sommige dingen moeten ze nog leren, maar dat kunnen ze net zo goed als volwassenen. Ook kunnen ze risico’s goed inschatten, en ze snappen ook prima wat domme keuzes zijn. Maar waarom doen ze het dan toch?

De hersen zijn nog volop in ontwikkeling, vooral de verbinding tussen de controlesystemen en de meer emotionele systemen loopt nog niet soepel. Daardoor is impulsbeheersing voor pubers nog erg lastig.

De emotinele gebieden zijn hoog gevoelig in deze tijd. De emoties zijn uit balans en kunnen alle kanten opgaan. Pubers kunnen daardoor heftige emoties ervaren, ook de negatieve, ze kunnen depressief of sociaal angstig zijn.

Puberbrein: De impulsbeheersing zit in de prefrontale cortex, het deel dat het laatst ontwikkelt, ook qua structuur. Het bestaat uit veel verschillende onderdelen en die hebben een regulerende rol in het gedrag. Ze staan in verbinding met het ‘beloningsgebied’ of het motivatiegebied. Het is gericht op positieve feedback en speelt ook een rol bij verliefdheid en bij verslaving. Tieners zijn gevoeliger voor beloning dan kinderen en volwassenen

De controlesystemen zijn aanwezig en doen het, maar als er zich situaties voordoen waarin heftige emoties een rol spelen, zoals ergens bij willen horen en verliefdheid. Dan hebben de controlegebieden(de slimme gebieden), niet meer zo’n grote rol, ze raken een beetje op de achtergrond. Deze gebieden zijn namelijk nog niet ‘sterk’ genoeg om de emotionele impuls te remmen. En doet de tiener dingen die je niet  van hem/haar verwacht.

Het gedrag van tieners is gekoppeld aan een context. Zo zit een tiener in de kamer verstandig met je te praten en daarna doen ze het toch anders. Zo denk je als volwassene; “dat is echt een redelijke jongen, hij gaat zich vanaf nu prima gedragen”, en bij zijn vrienden aangekomen gaat het weer helemaal mis. Hij is niet in staat om de impuls te beheersen.

Volwassenen kunnen de keuzes overnemen van tieners, dat doe je ook bij kinderen , omdat ze nog geen kennis hebben over veel zaken. Bij tieners gaat het niet om gebrek aan kennis, maar aan kunde. En dan moet je het soms wel eens overnemen. Want gaat een tiener die avond naar een feestje, dan denkt hij, de volgende ochtend zijn huiswerk wel te kunnen doen. Dat hij de ochtend daarna geen energie heeft om dit daadwerkelijk te doen bedenkt hij niet. Dit komt omdat een tiener langzaam leert om in langere termijnen te denken.

De ontwikkeling van de hersenen in de tienertijd heeft gevaren maar geeft ook de mogelijkheden, het brein is zo flexibel, waardoor het leren van nieuwe dingen gemakkelijk is dan als je ouder bent.

Bronnen bij dit artikel:
• Pubers: ze zijn zo slim en ze doen zo dom.
• Kan hersenonderzoek ons wijzer maken?
• Linda Graindourze in gesprek met Wouter van de Bos, onderzoeker in het brain& Developmentlab van de Universiteit van Leiden.