Pesten, een olievlek op social media

8 jaar geleden / 1216 Weergaven

Dat pesten is een probleem is dat een grote impact heeft op een mensenleven weten we allemaal. Nagenoeg ieder mens vindt dat pesten onacceptabel is en dat het gestopt moet worden. Tóch blijft pesten een actueel thema onder kinderen en jongeren. Pesten is een probleem van alle tijden.

De laatste jaren verbreedt het pesten zich via nieuwe communicatiemiddelen (Twitter, Snapchat, Instagram, Facebook, WhatsApp). Dit digitale pesten (ook wel cyberpesten genoemd) zorgt er vaak voor dat het pesten zich verspreid als een olievlek. Werd men vroeger op één plek gepest (bijvoorbeeld school) en waren de andere plekken (kerk, sportclub) een relatief veilige haven. Nu verspreid het pesten zich gemakkelijk over deze andere plekken door de sociale media. Een kind dat gepest wordt komt dan nog sneller alleen te staan. Zo kunnen bijvoorbeeld de teamgenootjes van Jantje op Facebook zien dat hij op school gepest wordt en dit pestgedrag over nemen. Volwassenen maken vaak een onderscheid tussen pesten en cyberpesten. Jongeren niet. Voor jongeren is sociale media zo vanzelfsprekend als communicatiemiddel dat het logisch is dat pesten niet alleen op het ‘schoolplein’ gebeurt.

Waarom wordt er gepest?
Als mens zijn we op zoek naar bevestiging, we willen leuk en aardig gevonden worden. We groeien van complimenten, maar negatieve opmerkingen geven ons een gevoel van minderwaardigheid. In Psalm 8 staat dat we als mensen bijna goddelijk gemaakt zijn en dat God ons gekroond heeft met glans en glorie. Ondanks dit feit blijven we als mens op zoek naar bevestiging. Een pestkop is ook op zoek naar bevestiging, maar zoekt deze bevestiging ten koste van anderen. Hier kunnen verschillende redenen voor zijn. Maar feit is dat niet alleen het pestslachto er een probleem heeft, ook de pestkop heeft een probleem.

Naast de pestkop en het slachto er zijn er in een pestsituatie vaak nog meer rollen te onderscheiden. Zo zijn er de meelopers. Ze vinden pesten niet leuk maar doen mee uit lijfbehoud. ‘Wanneer je mee pest wordt je immers geen slachto er’, is de gedachte van een meeloper. Ook zijn er vaak zwijgers in de groep. Ze zien dat er gepest wordt, willen niet mee doen maar durven ook niet te helpen en kijken de andere kant op. Gelukkig zijn er in pestsituaties ook vaak helpers te vinden. Een helper komt op voor het pestslachto er, ondanks dat hij zelf het risico loopt om ook gepest te worden. Je hebt karakter nodig om op te komen voor iemand die gepest wordt.

Gevolgen
In het bijbelboek Jakobus komt duidelijk naar voren dat woorden kracht hebben. Zoals een vonkje een bosbrand kan veroorzaken kunnen negatieve woorden ook ernstige problemen veroorzaken. Een pestslachto er kan te kampen krijgen met psychische problemen zoals een negatief zelfbeeld; willoosheid; faalangst; depressieve gevoelens of zelfs gedachten aan suïcide. Natuurlijk zijn er naast deze psychische gevolgen ook sociale en maatschappelijke gevolgen. Zeker wanneer pesten via de sociale media plaatsvindt. Het internet heeft een goed geheugen. Negatieve berichten (zoals een bangalijst, fakepro elen of kwetsende foto’s) kunnen online blijven rondzwerven. Dit kan het pestslachto er nog lang blijven achtervolgen, bijvoorbeeld in een sollicitatieprocedure of bij het aangaan van een relatie.

Wat kunnen wij doen?
Allereerst is het belangrijk om onze oren en ogen goed open te houden. Een pestslachto er heeft vaak angst om over het pesten te praten. Bijvoorbeeld de angst dat de problemen verergeren (al dan niet door dreigementen van de pestkoppen) of voor bagatellisatie van het probleem door volwassenen. Het is belangrijk dat wij de signalen serieus nemen. We kunnen het slachto er bevestigen in zijn/haar waardigheid en manieren zoeken om de weerbaarheid te versterken. Het is belangrijk om ook met de pestkop in gesprek te gaan. Door bijvoorbeeld de spiegel voor te houden, samen na te denken over de consequenties voor het slachtoffer en op zoek te gaan naar mogelijke oorzaken. In het groepsproces kunnen we trachten de groep helpers te vergroten door de zwijgers te activeren en meelopers over te laten lopen. Let er wel op in de aanpak van pestproblemen dat de rollen niet omgedraaid worden zodat de pestkop in de situatie komt dat hij zelf gepest wordt. Het is belangrijk om het principe ‘u moet uw naaste liefhebben als uzelf’ centraal te stellen in het aanpakken van pestproblematiek.