Netflix-hit ’13 Reasons Why’ zit boordevol tienerthema’s

[ Opiniestuk uit het Nederlands Dagblad, van 17 mei 2017 ] door Evertine Krabbe

‘13 Reasons Why‘ is de nieuwste serie van Netflix, die vanaf eind maart op de streamingdienst wordt aangeboden. Voor de jeugd, die de serie wereldwijd massaal begon te kijken, is de serie hét gespreksonderwerp van het moment. Inmiddels is ook het tweede seizoen al aangekondigd, en dat zorgt van verschillende kanten voor de nodige onrust, met name door de expliciete zelfmoordbeelden. Wat maakt nu dat tieners en jongeren volop naar deze serie kijken? Met daarbij de vraag: hoe beïnvloedt de serie tieners en jongeren en hoe moeten we hiermee omgaan als opvoeder?

Het verhaal
In de serie draait het om de 17-jarige Hannah Baker. Hannah is slachtoffer geworden van onder andere seksueel misbruik en pesten. Ze pleegt zelfmoord en voordat ze dit doet, spreekt ze een aantal cassettebandjes in. Op deze bandjes spreekt ze 13 redenen in die voor haar de aanleiding zijn om uiteindelijk zelfmoord te plegen. Elke aflevering gaat over een persoon die Hannah medeverantwoordelijk acht voor de keuze die ze gemaakt heeft. In de serie schakelt de kijker steeds tussen het recente verleden waarin Hannah haar tragische verhaal vertelt, en het heden waarin de andere personen terugkijken en proberen de gebeurtenis te verwerken.

Kritisch
De meningen van (vooral) volwassenen lopen uiteen over de populaire Netflix-hit. Waar de één enthousiast is, omdat het een tienerserie is die eindelijk eens ergens over gaat en waar mensen worden aangespoord om zich echt te verdiepen in de ander, zijn anderen kritisch en raden zij het kijken van de serie sterk af. Het zijn onder andere psychologen die waarschuwen om niet zomaar naar deze serie te kijken. We weten namelijk dat het kijken naar expliciete en schokkende beelden als hoe Hannah een einde aan haar leven maakt, een negatief effect kunnen hebben op tieners. Zéker op kwetsbare tieners. Het kan besmettelijk werken, wat betekent dat tieners zich dusdanig kunnen identificeren met (in dit geval) Hannah en daardoor zelfmoord als oplossing gaan zien.

Identificatie
De serie staat bol van thema’s uit de tienerwereld; cyberpesten, slutshaming, seksualiteit, seksueel misbruik, alcoholgebruik en misbruik en risicogedrag rondom alcohol en drugs. Alles komt langs. En daarnaast zie je bij alle tieners hun worsteling rondom hun identiteitsontwikkeling met daarin de wir-war van emoties, het experimenteren en de complexiteit van het aangaan en onderhouden van relaties en vriendschappen.  Ook speelt het omgaan met de eventuele schuldgevoelens over het aandeel wat ze al dan niet gehad hebben in de zelfmoord van Hannah een rol.

Wanneer je de serie als volwassene kijkt, zie je zichtbaar de complexe tienerthema’s zich opstapelen. Voor tieners is het de herkenbaarheid van deze thema’s wat maakt dat de serie zo’n grote aantrekkingskracht heeft om te (blijven) kijken, maar geeft het tegelijkertijd ook steun voor de thema’s waar ze in hun eigen leven tegenaan lopen. Elke keer krijgen ze de boodschap; ik ben niet de enige die dit meemaakt. Naast alle ‘losse’ thema’s zie je dat op deze highschool één thema als rode draad door de serie loopt: eenzaamheid; het gevoel dat Hannah heeft er alleen voor te staan in het leven. Het erbij willen horen, gezien willen worden, blijkt voor veel van de hoofdpersonen een reden voor het gedrag dat ze in de serie laten zien.

Taboe
Zelfdoding is een van de belangrijkste doodsoorzaken onder jongeren. Er lopen veel pubers rond met depressieve gevoelens en zelfmoordgedachten. Ook via de anonieme chat- en connectmogelijkheden van Chris spreken we veel jongeren die hiermee worstelen. De onderwerpen staan jaarlijks weer in onze top 5 chatonderwerpen en verdienen onze aandacht. Deze gedachten en gevoelens hebben bijna altijd hun oorsprong in één van de andere thema’s die ook in de serie voorbij komt.
Tieners en jongeren chatten en mailen anoniem en kiezen hier bewust voor. Vaak heerst er een enorm taboe op om vol te zitten met negatieve gedachten en gevoelens. Tieners weten dat en dat maakt het extra ingewikkeld voor hen om ermee voor de dag te komen. Vragen die we onszelf naar aanleiding van de serie moeten stellen is; kennen we onze tieners en weten we wat er speelt en wat er in hen omgaat? Is het oké om je niet oké te voelen?

Voor elke tiener, elke jongere is er een plek nodig waar ze hun gedachten, gevoelens en emoties kunnen bespreken, waar ze een luisterend oor vinden en waar gevoelens er gewoon mogen zijn. Wanneer we proberen de gevoelens waar jongeren mee worstelen weg te poetsen of er zelfs misschien wel een beetje bang voor zijn, is het gevolg dat een tiener of jongere zich juist meer onbegrepen en eenzaam gaat voelen. Juist wanneer je aandacht hebt voor alles waar jongeren mee worstelen, is dit helpend voor hen. Ze voelen zich gehoord, begrepen en wanneer je luistert geeft hen dat de mogelijkheid om hun gedachten en gevoelens te ordenen wat ruimte biedt en mogelijk nieuwe inzichten geeft. Dat geldt ook over praten over zelfmoordgedachten. Ik moedig volwassenen, of je nu opvoeder, docent of jeugdleider bent, aan om deze veelbesproken serie te kijken. Met het kijken krijg je een fascinerende inkijk in de tienerwereld. De vele thema’s geven volop gespreksstof en omdat de meeste tieners en jongeren toch wel kijken creëer je hiermee de mogelijkheid om het gesprek met hen aan te gaan.

Vanaf vandaag, woensdag 17 mei, zal Chris naar aanleiding van de serie 13 concrete tips geven, per aflevering één, waar je als volwassene mee aan de slag kunt gaan. Volg de items via: www.chris.nl/13reasonswhy

Lees ook het artikel van Robert Mazier over de serie, het interview met Evertine in het Reformatorisch Dagblad: Ook sommige refojongeren kampen met suïcidegedachten of beluister het interview met Evertine Krabbe op GrootNieuwsRadio.

23