‘Jongeren hebben behoefte aan een gezonde sociale norm’

Bij het artikel in het ND van 7 februari luidt de titel: ‘Sexy foto’s versturen oké, doorsturen niet’. Ik hoop dat niet teveel jongeren die kop gelezen hebben. Hoewel ik veel van de standpunten van Justine Pardoen van Bureau Jeugd & Media herken, wil ik toch graag ook een ander geluid laten horen.

In het werk van Chris en Voorkom! hebben wij veel contact met kinderen en jongeren. Wij zijn actief op scholen (basisonderwijs en voortgezet onderwijs) in jeugdgroepen en kerken en ook online via anonieme chat en e-coaching. Het fenomeen sexting blijkt bij jongeren redelijk bekend te zijn als wij het bespreekbaar maken in klassen of tienergroepen. Daarin zien wij niet een groot onderscheid tussen de ene of de andere groep. Via de chat krijgen wij van tijd tot tijd vragen over hoe om te gaan met dit soort grenzen in online gedrag, zowel van tieners, als van ouders.

Het risico zou volgens Justine Pardoen niet zozeer schuilen in het maken en delen van de foto’s, maar in het ongevraagd verspreiden ervan. Maar is het echt normaal om naaktfoto’s te maken en die met elkaar te delen? Gaat het werkelijk om typisch experimenteergedrag dat past bij een normale seksuele ontwikkeling? Ik betwijfel dat. Stel deze vragen maar eens gewoon aan een tiener, in je gezin of in de groep: is het normaal om naaktfoto’s te maken en deze met elkaar te delen? Als je de vraag stelt, help je je kind zelf na te denken. Bovendien, uit het onderzoek blijkt dat 1 op de 15 jongeren aangeeft wel eens pikante foto’s online gedeeld te hebben. Andere onderzoeken laten een wat lager percentage zien. Maar uitgaande van die 1 op 15 zijn er nog altijd 14 die het niet doen. De groep die zegt geen foto’s te versturen, is dus veel groter. De sociale norm blijkt duidelijker dan gedacht.

Opvoeden is meer dan alleen rekening houden met datgene wat normaal is. Opvoeden is ook het meegeven van waarden en sociale grenzen. Dat jongeren in de leeftijd van 12 tot 17 jaar seksueel volop in ontwikkeling zijn, is bekend. Dus als zij experimenteren met relaties en intimiteit, zal dit ook online zijn weg vinden. Online experimenteergedrag is dan soms laagdrempeliger dan fysiek contact. Maar zijn dit ook de waarden die je kind wil meegeven? Vanuit de waarde dat seksualiteit samenhangt met intimiteit, vertrouwen en een duurzame relatie kun je ook samen verkennen welke risico’s er zitten aan online gedrag. Dus als het delen van naaktfoto’s risicovol is, en dat is het, waarom dan niet gewoon met elkaar afspreken dat je geen sexy foto’s met elkaar deelt?

Het klopt: het gaat pas echt mis als foto’s ongevraagd gedeeld worden met anderen. Veel van wat online gebeurt, vloeit voort uit datgene wat offline gebeurt. Maar het online contact heeft ook het gevaar dat het kan worden vastgelegd en dat de verspreiding ervan dan een enorme en versnellende impact kan hebben. Als de naaktfoto’s eenmaal in omloop komen op school of via andere netwerken, is het verschrikkelijk voor de jongere om wie het gaat. Maar wat als het fout is gegaan? Dan is het de vraag hoe we daarop reageren. Onze ervaring is dat dit vraagt om goede groepsbegeleiding en individuele gesprekken. Dat kan goed door de mentor, maar ook door een vertrouwde, onafhankelijke deskundige.

Hoe pak je het aan als ouders? Want het kan ook wel eens goed zijn als je als ouders duidelijke grenzen aangeeft. Want als je dit als ouder niet doet, wie doet het dan wel? Maar een gezonde sociale grens of norm vraagt ook altijd om een goed, respectvol en inhoudelijk gesprek met je kind. Als je in de basis een goede relatie hebt met je kind, wees dan niet te bang voor het verliezen van je vertrouwensfunctie door het stellen van grenzen. Wees je ervan bewust dat de meeste tieners hun identificatiefiguren en vertrouwenspersoon ook buiten je gezin zoeken. Het is wel de vraag of we in scholen en jeugdwerk voldoende aandacht hebben voor het vervullen van die vertrouwensrol naar jongeren. Aandacht voor jongeren door mentoraat of jeugdpastoraat zijn dan belangrijk. Maak het onderwerp eens bespreekbaar.

Wil je op een open manier met je kind het gesprek aangaan, dan is het ook belangrijk om te bedenken hoe je reageert op dit artikel, op het gepubliceerde onderzoek of als er in je omgeving sprake is van sexting. Als er direct een sfeer van veroordeling ontstaat, wat gemakkelijk gebeurt in hoe wij vaak regeren op taboes, dan laat je ook geen ruimte voor je kind om er open over te praten. Maar wees niet te bang om, al dan niet vanuit je geloof, je waarden en sociale grenzen in een gesprek met je kind in te brengen.

Tekst: Robert Mazier

Robert Mazier, directeur Chris en Voorkom! Chris en Voorkom! inspireert en stimuleert kinderen, jongeren en volwassenen bij het maken van gezonde en verantwoorde keuzes. Wij zijn actief op scholen (basisonderwijs en voortgezet onderwijs) in jeugdgroepen en kerken en ook online via anonieme chat en e-coaching. Dat doen wij vanuit ons christelijk geloof.

14