Hoe kunnen we de jeugd helpen om bewust met hun schermtijd om te gaan?
De hele dag door WhatsAppen, reageren op Instagram-berichtjes, je treintijd versnellen met Pinterest en de interessante dingen van het leven vastleggen op Snapchat. Het beeldscherm krijgt behoorlijk wat aandacht! Steeds vaker waarschuwen wetenschappers voor de negatieve gevolgen van overmatig telefoongebruik.
Volgens verschillende onderzoekers en psychologen is het een zorgelijke ontwikkeling dat jongeren zo vaak de aandacht verleggen naar dat kleine schermpje. Ze kunnen zich niet meer concentreren, worden onrustig wanneer ze niet online kunnen en sommige gebruikers krijgen zelfs last van hun vingers, ogen en nek. Het zet mij regelmatig aan het denken. Waar zijn we over twintig jaar? Hoe kunnen we dit probleem aangaan? Moeten en kunnen we dat?
Verslaving
Steeds vaker vertonen jongeren symptonen van een verslaving. Uit recent onderzoek blijkt dat meer dan de helft van de tieners zich daarvan bewust is. Zodra ze een moment niets te doen hebben, grijpen ze naar hun smartphone. En wanneer dit niet mogelijk is, worden ze ongeduldig en rusteloos. Het heeft voor een groot deel te maken met een stofje in de hersenen. Door het telefoongebruik wordt het stofje dopamine, ook wel het ‘gelukshormoon’, aangemaakt. Steeds als er een like of een WhatsAppje binnenkomt, voelt dat als een sociale bevestiging. Deze sociale bevestiging stimuleert het dopamine niveau in de hersenen. Hoe meer dopamine, hoe groter de geluksroes. En dát is verslavend.
Blauwe vinkjes
Ook de sociale beloning is kan verslavend werken. Zo creeëren de vinkjes in WhatsApp (die blauw worden als de ontvanger een bericht heeft gelezen) sociale druk om te reageren bij zowel zender als ontvanger. Uit onderzoek blijkt dat 23 procent van de jongeren het wel zo beleefd vinden om direct op een appje of smsje te antwoorden. Zelf betrap betrap ik me ook wel eens op deze verwachting. Wanneer ik een appje gestuurd heb, kijk ik de eerste tien minuten steeds op mijn telefoon om te kijken of diegene al heeft gereageerd. Daarom probeer ik mijn verwachtingspatroon aan te passen en spreek ik uit wat die ander van me kan verwachten. Bijvoorbeeld: “Ik kom er na het weekend even op terug”. Dat klinkt misschien heel voor de hand liggend, maar is wel een helpende stap. Hiermee spreek ik namelijk uit wat die ander van me kan verwachten en is de druk er meteen af.
Tips voor het beeldschermgebruik
Hoe kunnen we de jeugd helpen om bewust met hun schermtijd om te gaan, in een tijd, waarin ook wij als volwassenen wel eens moeite hebben om onze smartphone weg te leggen? Natuurlijk kun je als ouder, opvoeder, docent of jeugdleider helpen, door zelf het goede voorbeeld te geven. Bekijk je eigen gedrag eens objectief. Zit je zelf veel achter de computer, tablet of telefoon? Zo ja, probeer dan eerst je eigen gedrag aan te passen. Daarnaast kun je het schermgebruik van een kind of tiener nagaan door vragen te stellen. Bijvoorbeeld:
- Heb je al eens geprobeerd de tijd op je mobiele telefoon te beperken?
- Word je onrustig, verdrietig of kwaad wanneer je je mobiel niet kunt gebruiken?
- Ben je achteraf vaker met je mobiel bezig dan je vooraf eigenlijk van plan bent?
- Heb je vanwege je telefoongebruik al wel eens problemen met je vriend, vriendin, op school of op je werk gehad?
Om kinderen of tieners van het extreme telefoongebruik of de telefoonverslaving af te helpen, zou je de volgende tips eens met hen kunnen bespreken:
- Besteed tijd aan de dingen die –naast je smartphone- ook belangrijk voor jou zijn zoals sporten, muziek, of je vrienden ontmoeten.
- Hanteer de 25-5 regel of 50-10. Doe 25 minuten huiswerk en beloon jezelf dan met 5 min social-media.
- Stop de telefoon weg op een plek waar je minder snel bij kunt. De stap om je telefoon te pakken wordt hierdoor groter.
- Zet jij ’s avonds je wekker op je smartphone? Laat je mobiel beneden liggen en gebruik een ouderwetse wekker. Je slaapt een stuk beter zonder je mobiel naast je.
- Bedenk voordat je je telefoon pakt of dat wel noodzakelijk is. Is er niets anders waar je beter of liever je kostbare tijd aan besteed?
- Begin de dag zonder mobiel en kijk het eerste uur nadat je wakker wordt niet op je telefoon, daarmee houd je controle.
Tekst: Irith Vrijmoeth
17