Als docent stelt u wellicht regelmatig de volgende vraag aan uw leerlingen: ‘Het valt me op dat je de laatste tijd bijna nooit iets zegt in de klas. Ik wil dit graag met je bespreken, want ik wil weten of ik dit goed zie.’ Als docent wilt u laten merken dat u de leerling serieus neemt vanuit uw rol als mentor of docent en het onderwerp eenzaamheid benoemen. Ook wilt u laten merken dat de leerling uw aandacht en steun heeft en bij u terecht kan.
|
‘Zij heeft zoveel vrienden, zij zal niet eenzaam zijn!’ Je kijkt de klas in en weet dat eenzaamheid voorkomt, maar bij wie? Bij dat meisje dat zich van de groep afzondert of gaat het om die jongen met een andere huidskleur? |
In de groep zonder aansluiting
Jongeren, vrienden en klasgenoten kletsen graag met elkaar. Het lijkt aan de buitenkant soms allemaal gezellig en goed. Toch zijn er veel jongeren in Nederland die zich dag-in-dag-uit eenzaam voelen. Grote kans dat één van hen bij u in de klas zit. Veel jongeren voelen zich eenzaam ondanks de hoeveelheid vrienden die ze hebben. Voor hen is het moeilijk om een goed gesprek met iemand aan te gaan en iemand echt te vertellen hoe het met ze gaat. Ze vinden het moeilijk om aansluiting te vinden in de groep.
- Ze hebben het gevoel dat niemand tijd of aandacht heeft, of vinden niemand die dat wil of kan geven.
- Er zijn veel jongeren die zich onbegrepen voelen door een andere culturele achtergrond of een ander geloof.
- Ook zijn er jongeren die lastig vrienden vinden waarmee ze gezamenlijke activiteiten kunnen doen.
Als docent is het goed om hier op te letten. Vaak is er sprake van eenzaamheid onder leerlingen.
Oorzaken voor gevoelens van eenzaamheid
Een gevoel van eenzaamheid is complex en heeft verschillende oorzaken. Zoals geen toegang tot leeftijdsgenoten hebben. Denk aan het meisje dat thuis voor haar broertje en zusje zorgt, omdat haar moeder een alcoholprobleem heeft. Ze is vrolijk en kletst gezellig met haar vriendinnen, maar na schooltijd gaat ze direct naar huis. Tijd om leuke dingen te doen heeft ze niet. Of denk aan de jongeren die naar een school gaan buiten hun regio. Voor hen is het ook moeilijk om op vrije dagen contact te maken met leeftijdsgenoten. Een andere oorzaak is minder sociaal vaardig zijn en/of een negatief denk- of zelfbeeld hebben. Als je jezelf stom vindt, dan ga je er vaak vanuit dat klasgenoten zo ook over je denken. Denk eens aan jongeren die gepest worden, of jongeren die thuis emotioneel verwaarloosd of mishandeld worden.
Verschillende behoeften
Per jongere verschilt de behoefte aan echt contact, aan de hoeveelheid contact en of ze daadwerkelijk mee mogen doen in de groep. Veel jongeren zullen de gevoelens die zij ervaren niet herkennen als eenzaamheid. Eventueel weten ze wel dat ze weinig tot geen echte vrienden hebben, maar ze weten niet goed hoe ze het kunnen oplossen. Het benoemen van eenzaamheid vinden ze dus lastig. Daarbij schamen veel jongeren zich. Erbij horen lijkt zo vanzelfsprekend en is belangrijk, juist op die leeftijd. Als dat dan niet lukt, is dat moeilijk om bij de juiste persoon op de juiste manier aan te geven
Eenzaamheid bespreekbaar maken
Heeft u het vermoeden dat een leerling uit uw klas zich eenzaam voelt? Dan is het goed om dit bespreekbaar te maken op een daarvoor geschikt moment. In de meeste gevallen is er meer nodig dan het vergroten van het netwerk. Eenzaamheid doorbreken lukt alleen als er ook gewerkt wordt aan de oorzaken die eenzaamheid veroorzaken. Jongeren met extra risico zijn bijvoorbeeld jongeren met een pestverleden, migratieachtergrond, trauma’s, moeilijke opvoedingssituatie, psychosociale problemen of mantelzorg.
Tips bij het gesprek:
- Toon oprechte interesse en betrokkenheid
- Luister en stel vragen
- Accepteer en respecteer de gevoelens
- Complimenteer de openheid
- Vraag wat iemand graag zou willen
- NIET: Bagatelliseren
- NIET: Ongevraagd advies geven
- NIET: Teveel nadruk leggen op eenzaamheid