Consequent zijn in de opvoeding is een belangrijke pijler. Tegelijkertijd blijkt het in de praktijk lang niet altijd mee te vallen. Waarom is consequent zijn zo’n sleutel in het omgaan met kinderen? En waarom vinden wij het vaak zo moeilijk om ons hieraan te houden?
Bij dit thema keren de woorden voorspelbaarheid en veiligheid steeds terug. Kinderen vinden het heerlijk als ze weten waar ze aan toe zijn. Het geeft rust en duidelijkheid in allerlei situaties Bijvoorbeeld:
“Als ik aan het einde van de dag al het speelgoed opgeruimd heb, krijg ik een snoepje. Als dit tv-programma afgelopen is, brengt papa mij naar bed. Of: “Als ik een grote mond geef, moet ik naar mijn kamer. Als ik te laat thuiskom, mag ik volgend weekend niet uit.”
Een kind leert op die manier dat ouders consequenties verbinden aan gedrag en er worden duidelijke grenzen gesteld. Op de lange termijn heeft dat een prachtig gevolg. Kinderen die van jongs af aan in bepaalde situaties ‘Nee!’ te horen hebben gekregen, en die geleerd hebben dat hun behoeften niet altijd onmiddellijk worden bevredigd, blijken veel zelfverzekerder en gelukkiger in het leven te staan.
Valkuilen
Waarom valt het dan toch niet mee om consequent om te gaan met onze kinderen? Veel heeft te maken met onszelf. Er kunnen allerlei dingen zijn, gedachten en gevoelens, waardoor wij het toch niet (altijd) op kunnen brengen om op een eenduidige manier te reageren. Zo kan een angst voor afwijzing ervoor zorgen dat je het erg moeilijk vindt om dingen te verbieden. Je denkt dan: “Straks vindt hij/zij mij geen leuke moeder meer.” Of als je zelf afstandelijke ouders hebt gehad kan het ideaal om ‘vooral de beste vriendin van je dochter te zijn’ er voor zorgen dat je heel ver gaat om maar bij haar in de smaak te blijven vallen. Als je bent opgegroeid in een gezin waar heel vaak ruzie was, kun je al gauw denken: “Laat maar, ik zeg hier niks van”, omdat je conflicten wilt vermijden. Daarnaast kunnen vermoeidheid, hormonen en relatieproblemen er voor zorgen dat het houden aan de regels minder goed lukt.
Bewustwording
Wanneer je er eenmaal overtuigd bent van het belang van consequent zijn, kan het helpen om na te gaan waar je gevoeligheid ligt en wat je valkuilen kunnen zijn. Bewustwording kan wat dit betreft een hele goede aanzet zijn om stapje voor stapje dingen te veranderen. Vraag jezelf af: “Waarom heb ik nu geen problemen met het hanteren van de regels, maar wel in die andere situatie?” Dit is confronterend en tegelijkertijd behulpzaam voor jezelf. Het kan een goede aanzet vormen tot verandering. Het helpt ook als wij stilstaan bij de consequenties voor onze kinderen. Wat voor effect heeft het als je altijd de lieve vrede wilt bewaren? Of als je niet stellig durft te zijn over wat je onacceptabel vindt? Of als je vooral altijd maar ‘lief’ gevonden wilt worden?
Afwijken
En als het lukt om consequent te zijn, is het dan erg om er tóch een keer van af te wijken? Daar hoef je niet al te zwaar aan te tillen. Soms zijn er omstandigheden waardoor dingen veranderen: “Er ligt nu ijs, ik doe de afwas deze keer wel! Vandaag ben je jarig, dus mag je later naar bed! Omdat het vakantie is, mogen jullie…” Hierin is het belangrijk dat je helder uitlegt waarom je de afgesproken regel niet handhaaft. Nu kan het ook gebeuren dat je opeens iets verbiedt wat je eerst hebt toegestaan, of juist andersom, omdat je moe bent of een baaldag hebt. Dan is het goed om daar achteraf op terug te komen en uit te leggen: “Ik was zo moe, daarom viel ik tegen je uit en mocht het opeens niet meer van mij. Gisteren liet ik je tot heel laat opblijven, maar dat was omdat ik geen puf had om je naar bed te sturen. Vandaag doen we het weer als altijd.” Dan leren kinderen dat ouders ook ‘echte mensen’ zijn… En dat is óók een belangrijke bijdrage in de opvoeding!
Tip: Volg samen met je partner een opvoedcursus. Nodig ons uit in uw kerk of vereniging.